Dodatkowe dni wolne

Sytuacja, w której święto 3 maja przypada w sobotę i zmusza to pracodawcę do
przyznania pracownikowi dodatkowego dnia wolnego od pracy, mimo że pracownik
w tą sobotę i tak nie miał pracować, nie wynika wprost z przepisów prawa
pracy...

Kodeks pracy nakazuje, aby tydzień pracy miał w tzw. okresie rozliczeniowym
(podstawowy to 4 miesiące) przeciętnie 40 godzin. Zasadą jest też, że
tydzień pracy składa się z 5 dni i 8 godzinnego dnia pracy. Prawo mówi o
5-dniowym tygodniu pracy, ale jednocześnie nie stanowi: "zasadą jest, że
pracuje się od poniedziałku do piątku". Tak zadecydowała praktyka i
pragmatyzm naszego życia, a nie przepisy. Sobota nie jest w ich świetle tzw.
dniem ustawowo wolnym od pracy. Dla tzw. Kowalskiego zazwyczaj jest
zaskoczeniem informacja, że pracodawca mógłby tak zorganizować czas pracy,
aby wolne były: 1) niedziela i np. 2) wtorek. Takich "ustawowych" - oprócz
niedziel - dni jest 12 (np. Nowy Rok, dwa dni Wielkanocne, 1 i 3 maja).
Jednocześnie przepisy np. ordynacji podatkowej wprost traktują sobotę tak,
jakby to był właśnie dzień ustawowo wolny od pracy - jeżeli w sobotę
przypada ostatni dzień na wysłanie odwołania od decyzji urzędu skarbowego
termin wyznaczony przez prawo ulega automatycznie przedłużeniu do
poniedziałku. Tak więc prawo polskie ma pewien problem z sobotami, czego
skutkiem jest niekonsekwencja - sobota podobnie jak w życiu codziennym jest
traktowana w ustawach jako dzień, w którym zanika zawodowa aktywność
obywateli (np. poczty są czynne kilka godzin i mogą wystąpić kłopoty z
wysłaniem listu z odwołaniem), ale brakuje intencji wprost określenia jej
dniem wolnym od pracy m.in. z uwagi na problemy z opisem prawnej sytuacji
pracodawców zatrudniających pracowników w soboty jako zwykłym dniu roboczym.

Sytuacja, w której święto 3 maja przypada w sobotę i zmusza to pracodawcę do
przyznania pracownikowi dodatkowego dnia wolnego od pracy, mimo że pracownik
w tą sobotę i tak nie miał pracować, nie wynika wprost z przepisów prawa
pracy, tzn. nie ma przepisu, który nakazywałby tak postępować. Jest to efekt
wykładni prawa opartej na przepisach kodeksu pracy (art. 129 i art. 138),
ale i Konstytucji, a dokonanej przez Sąd Najwyższy. Na jej podstawie można
przeprowadzić następujące rozumowanie:

1) pracownicy mogą obok niedzieli mieć wolny każdy inny dzień tygodnia,

2) dla prawa bez znaczenia jest fakt, że osoby mające wolny poniedziałek i
obowiązek pracy w sobotę stanowią prawdopodobnie mniejszość wobec
pracowników mających sytuację odwrotną,

3) "3 maja" przypadający w sobotę oznacza, że pracownik A. mający zawsze
wolny poniedziałek będzie miał wolne od pracy 3 dni
(poniedziałek+sobota+niedziela), a pracownik B. mający zawsze wolną sobotę
tylko 2 dni (sobota+niedziela) - ta nierównowaga narusza Konstytucję i na
tej podstawie należy przyznać dodatkowy dzień wolny od pracy pracownikowi
B., który nie miał pracować w sobotę 3 maja.

4) Powyższa zasada nie obowiązuje, gdy "3 maja" wypadnie w niedzielę -
zarówno A. jak i B. mają wtedy 2 dni wolne od pracy.

Konsekwencją takiego odczytania prawa jest:

- Nie traktowanie dodatkowego wolnego dnia jako nowego przywileju
pracowniczego,

- Pojawienie się nadgodzin w przypadku nie przyznania przez pracodawcę
dodatkowego wolnego dnia,

- Zmiany w zakresie urlopów (np. kwestia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy).