> Zwrot kosztu zakupu
> Okulary dla pracownika
> Marek Harz
> O tym, że pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom zaleconych przez
> lekarza okularów korygujących wzrok, wiedzą chyba wszyscy zainteresowani.
> Jednak zakres tego obowiązku jest już wiedzą mniej rozpowszechnioną.
> Ze względu na powszechność pracy z wykorzystaniem komputera wiele osób,
zarówno
> pracodawców, jak i pracowników, dotyczy problem związany z okularami
> korygującymi wzrok. Poniżej, na przykładzie konkretnej sytuacji,
spróbujemy
> określić prawa i obowiązki zainteresowanych.
> Czytelniczka jest pracownikiem administracyjnym i przez większość czasu
pracy
> korzysta z komputera. Ostatnio była na badaniach okulistycznych w związku
z
> problemami ze wzrokiem. Lekarz zalecił jej stosowanie odpowiednich
okularów
> przeznaczonych w szczególności do pracy przy komputerze. Okulary
kosztowały 300
> zł. Czytelniczka skierowała prośbę do pracodawcy o zrefundowanie tej
kwoty,
> jednak ze względu na wewnętrzne zarządzenie obowiązujące w spółce zwrócono
jej
> tylko 200 zł. Czy takie działanie pracodawcy jest zgodne z przepisami
prawa?
> Praca przy komputerze
> Zagadnienia związane z pracą przy komputerze reguluje rozporządzenie
Ministra
> Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i
> higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. Nr
148,
> poz. 973). Wprowadza ono na potrzeby tego rozporządzenia definicję
pracownika,
> która w innych przepisach nie występuje. Zgodnie z § 2 pkt 4 pracownikiem
jest
> każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta,
> użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę
dobowego
> wymiaru czasu pracy. Również w § 2 pkt 1 określono, iż monitorem ekranowym
jest
> urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfametrycznym lub
graficznym,
> niezależnie od metody uzyskania obrazu.
> Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż zarówno fakt użytkowania
przez
> Czytelniczkę monitora, jak i okres, w którym korzysta z monitora w czasie
> pracy, nie był przez pracodawcę kwestionowany.
> W § 8 nałożone zostały na pracodawcę, w związku z zatrudnieniem pracownika
na
> stanowisku wyposażonym w monitor, dwa podstawowe obowiązki. Pierwszym z
nich
> jest zapewnienie pracownikom profilaktycznej opieki zdrowotnej. Natomiast
> drugim jest obowiązek zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok,
> zgodnie z zaleceniami lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych
> przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą
potrzebę ich
> stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Ważne jest
bowiem,
> aby nie były to jakiekolwiek okulary, a tylko takie, których konieczność
> używania została stwierdzona i zalecona w trakcie badań przeprowadzonych w
> ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej. Treść przytoczonego przepisu nie
> pozostawia najmniejszych wątpliwości, iż to właśnie pracodawcę obciąża
> obowiązek zapewnienia pracownikowi właściwych okularów. Najistotniejsze
jest
> jednak to, że uregulowanie to nie wprowadza żadnych limitów kwotowych, do
> jakich istnieje obowiązek ponoszenia przez pracodawcę kosztów zakupu
okularów.
> Zakres obowiązku
> Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż pracodawca wprowadził w
drodze
> zarządzenia wewnętrznego ograniczenia kwotowe, do których zwraca
pracownikom
> poniesione koszty zakupu właściwych okularów. W związku z często stosowaną
–
> jak w przedstawionym stanie faktycznym – przez pracodawców praktyką
określania
> górnych kwot, do których pracodawca pokrywa koszty zakupu okularów,
kluczowym
> zagadnieniem jest odpowiedź na pytanie, czy takie działanie jest zgodne z
> prawem oraz ewentualnie, do jakiej kwoty pracodawca jest obowiązany
ponosić
> koszty zakupu okularów i czy może wprowadzić w tym zakresie ograniczenia.
> Wprowadzanie ograniczeń kwotowych w drodze zarządzeń wewnętrznych
pracodawcy
> należy ocenić poprzez ogólne przepisy prawa pracy, a w szczególności art.
9 i
> 18 k.p.
> Zgodnie z art. 18 § 1 k.p. postanowienia umów o pracę oraz innych aktów,
na
> podstawie których powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne
dla
> pracownika niż przepisy prawa pracy. Z kolei art. 9 § 1 k.p. wskazuje, co
> należy rozumieć pod pojęciem źródeł prawa pracy, dzieląc je na dwie
kategorie,
> tj. powszechne źródła prawa, a mianowicie przepisy kodeksu pracy oraz
przepisy
> innych ustaw i aktów wykonawczych, oraz specyficzne źródła prawa pracy, a
więc
> układy zbiorowe pracy i inne oparte na ustawie porozumienia zbiorowe,
> regulaminy i statuty określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
> Natomiast art. 9 § 2 i 3 k.p. określają hierarchię źródeł prawa pracy,
wśród
> której nadrzędne znaczenie odgrywają ustawy i akty wykonawcze. Jako akty
> niższego rzędu zostały określone układy zbiorowe pracy, porozumienia
zbiorowe,
> regulaminy i statuty, które nie mogą być mniej korzystne dla pracowników
niż
> powszechne źródła prawa. Z kolei spośród specyficznych źródeł prawa
regulaminy
> i statuty są w hierarchii najniżej uplasowane i nie mogą wprowadzać
rozwiązań
> mniej korzystnych dla pracownika niż układy zbiorowe pracy i porozumienia
> zbiorowe.
> Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że postanowienia zawarte w
> zarządzeniu pracodawcy, a więc w akcie niższego rzędu niż przepisy
powszechnie
> obowiązujące, muszą ustąpić postanowieniom aktu wyższego rzędu, gdy te są
> korzystniejsze dla pracownika. Przywołany powyżej § 8 rozporządzenia
nakłada na
> pracodawcę w sposób ogólny, lecz kategoryczny, obowiązek zapewnienia
stosownych
> okularów, koniecznych do wykonywania pracy na stanowisku wyposażonym w
monitor
> ekranowy. Dlatego też działania pracodawcy zmierzające do ograniczenia
> wykonywania jego obowiązków należy uznać za niezgodne z przepisami prawa,
gdyż
> poprzez wydanie jednostronnego aktu wewnątrzzakładowego pracodawca
ograniczył
> nałożony nań obowiązek zapewnienia okularów korygujących, przenosząc ten
ciężar
> częściowo na pracownika.
> Kwota refundacji
> Dalej jednak pozostaje otwarte zagadnienie, do jakiej konkretnie kwoty
> pracodawca powinien ponosić koszty zakupu okularów. Z uwagi na brak
określenia
> tej kwoty w przepisach, należy stwierdzić, że pracodawca powinien pokryć
koszt
> do pełnej wysokości wartości okularów. Wartość ta może się kształtować
> odmiennie, w zależności od okoliczności nie zawsze związanych z samą pracą
przy
> użyciu monitora. Okulary, składając się z dwóch elementów, tj. oprawki i
> szkieł, mogą bowiem być wykonane z różnych materiałów, o odmiennym wzorze
i
> jakości, co przesądza o ich cenie. Należy więc przyjąć, iż w zakresie
> dotyczącym szkieł, w jakie zostaną wyposażone okulary, decyzja należy
tylko i
> wyłącznie do lekarza dającego zlecenie, gdyż cytowane rozporządzenie
posługuje
> się zwrotem „zgodnie z zaleceniem lekarza”. Tak więc wybór
właściwego rodzaju
> szkła, jego producenta czy też importera należy do wyłącznej kompetencji
> lekarza. Również koszt wykonania okularów powinien w pełnym zakresie
obciążać
> pracodawcę. Natomiast zwrot wydatków związanych z oprawkami okularów
stwarza
> więcej wątpliwości, gdyż czynnikiem kształtującym ich cenę w dużej mierze
jest
> nie tylko producent, ale także aktualne tendencje w „modzie”
oraz upodobania
> pracownika. Dlatego też należy przyjąć, iż skoro powyższe rozporządzenie
nie
> określa wysokości tej kwoty, należy poprzez art. 300 k.p., nakazujący w
> sprawach nie unormowanych w przepisach prawa pracy stosować odpowiednio
> przepisy kodeksu cywilnego, przyjąć rozwiązanie z tego kodeksu. Według
art. 357
> k.c., który stanowi, iż jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia
rzeczy
> oznaczonej tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez
> właściwe przepisy lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności,
> dłużnik powinien świadczyć rzecz średniej jakości. Tak więc w zakresie
kosztów
> samej oprawki sytuacja kształtuje się odmiennie niż w przypadku szkieł,
gdyż
> istnieje faktyczne ograniczenie wysokości ceny, do której pracodawca
obowiązany
> jest zapewnić okulary.
> Dlatego w konkretnym przypadku należy porównać minimalne i maksymalne ceny
> oprawek w danym okresie, co pozwoli na uzyskanie średniego poziomu cen
– co w
> zasadzie odpowiada średniej jakości – do których będzie istniał
obowiązek
> pracodawcy pokrycia kosztów zakupu tego elementu okularów. Dlatego też
> wprowadzanie przez pracodawcę limitów ograniczających kwoty wyliczone w
> powyższy sposób (również w przypadku szkieł) jest niezgodne z prawem.
Jedynie
> określenie przez pracodawcę tych kwot na wyższym niż średni poziomie jako
> korzystniejsze dla pracownika może nastąpić w drodze wydania aktu wewnątrz
> zakładowego.
> Podstawa prawna:
> rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w
> sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w
monitory
> ekranowe (Dz.U. Nr 148, poz. 973).
> Trzeba wiedzieć
> Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na
stanowiskach z
> monitorami ekranowymi okulary korygujące wzrok, jeżeli wyniki badań
> okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej
> wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora.Prawo
> Przedsiębiorcy Nr 51/01 z dnia 19.12.2001

Fiu, fiu... :))