Jak zadbać o work-life balance w zawodzie prawnika?

Przeczytaj także: Stres w pracy: motywacja czy wypalenie zawodowe?

Zrozumienie podstawowych definicji

Jak wynika z badania “Randstad Workmonitor 2024”, pracownicy zarówno w Polsce, jak i na świecie, traktują priorytetowo równowagę między życiem prywatnym i zawodowym. Aby lepiej zrozumieć ten ważny temat, należy zapoznać się z trzema kluczowymi pojęciami, takimi jak: work-life balance, work-life integration oraz dyrektywa work-life balance:

• Work-life balance, czyli równowaga pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, to istotny aspekt dla każdego pracującego człowieka. To stan, w którym osoba jest w stanie utrzymać balans pomiędzy obowiązkami zawodowymi a życiem prywatnym. Osiągnięcie tej równowagi pozwala na zaspokojenie potrzeb zarówno w sferze zawodowej, jak i osobistej, co przekłada się na lepsze samopoczucie, wydajność w pracy oraz jakość życia. Dla prawników, którzy często zmagają się z dużym stresem oraz wydłużonym czasem pracy, to szczególnie istotna koncepcja.
• Work-life integration (lub work-life harmony) to koncepcja, która zakłada, że zamiast dążyć do ścisłego oddzielania życia zawodowego od prywatnego, należy starać się je harmonijnie łączyć. W praktyce oznacza to, że prawnicy powinni dążyć do sytuacji, w której praca i życie prywatne wzajemnie się uzupełniają i wspierają, a nie konkurują ze sobą. Może to oznaczać na przykład elastyczne godziny pracy, pracę zdalną lub hybrydową czy też korzystanie z urlopów w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb.
• Dyrektywa work-life balance to unijne przepisy mające na celu poprawę równowagi między zawodowym i prywatnym życiem pracowników. Wprowadza ona między innymi prawo do urlopu rodzicielskiego, opiekuńczego oraz elastycznych form pracy. Dla prawników, dyrektywa work-life balance może oznaczać większe możliwości korzystania z różnych form urlopów oraz elastyczności w organizacji pracy, co może przyczynić się do poprawy równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Więcej o dyrektywie w dalszej części artykułu.

Wyzwania związane z równowagą między życiem prywatnym a zawodowym prawnika

Praca prawnika charakteryzuje się wieloma specyficznymi cechami, które mogą utrudniać utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Należą do nich m.in. wysokie wymagania intelektualne, długie godziny pracy, konieczność ciągłego dokształcania się oraz częste sytuacje stresujące związane z odpowiedzialnością za losy klientów. Wszystko to sprawia, że prawnicy są szczególnie narażeni na problemy związane z równowagą między życiem prywatnym a zawodowym.

Czynniki stresu i wypalenie zawodowe wśród prawników

W zawodzie prawnika występuje wiele czynników stresogennych, które mogą prowadzić do wypalenia zawodowego.

Należą do nich m.in. presja czasu, wysokie oczekiwania ze strony klientów, konieczność podejmowania trudnych decyzji oraz rywalizacja z innymi prawnikami. Wypalenie zawodowe objawia się uczuciem przewlekłego zmęczenia, spadkiem motywacji, pogorszeniem jakości pracy oraz problemami zdrowotnymi, takimi jak bezsenność czy zaburzenia odżywiania. Aby go uniknąć, prawnicy powinni stosować techniki zarządzania stresem czy relaksacyjne, korzystać ze wsparcia rodziny, przyjaciół, jak również, jeśli jest taka potrzeba, wykwalifikowanych specjalistów.

Zarządzanie czasem i wymiar czasu pracy jako kluczowe elementy łapania równowagi

Zarządzanie czasem oraz odpowiedni wymiar czasu pracy są kluczowymi elementami utrzymania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym w zawodzie prawnika. Osoby go wykonujące powinny dążyć do efektywnego wykorzystania czasu pracy, planowania zadań oraz ustalania priorytetów. W tym celu mogą wykorzystywać przydatne aplikacje wspierające pracę i dedykowane branży, takie jak np.: PracticePanther Legal, Filevine czy Eskritor. Ważne również, aby prawnicy mieli możliwość korzystania z elastycznych form pracy pozwalających na lepsze dostosowanie obowiązków zawodowych do potrzeb życia prywatnego, jak i regularnych przerw na odpoczynek, pozwalających na regenerację sił oraz utrzymanie wysokiej wydajności w pracy.

Problemy z zaspokojeniem potrzeb związanych z godzeniem pracy z życiem rodzinnym wpływają nie tylko na pracownika, ale jak wynika z badań naukowych powodują też, że przedsiębiorstwa, w których pracownicy nie zaspokajają tych potrzeb, mają większe problemy z osiąganiem przewagi konkurencyjnej na rynku oraz utrzymaniem rentowności. Wynika to m.in. z faktu, że ich pracownicy częściej są nieobecni w pracy z powodu zwolnień lekarskich, nie wykazują się kreatywnością i inicjatywą, są słabo zaangażowani i zdemotywowani. - mówi dr Magdalena Rycak, dyrektor Instytutu Prawa Zatrudnienia i Work-Life Balance w Uczelni Łazarskiego, radczyni prawna w Rycak Kancelaria Prawa Pracy i HR, a także kierowniczka studiów podyplomowych "Prawo Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Kadry i Płace" oraz specjalizacji kadry i płace na kierunku Administracja w Uczelni Łazarskiego w Warszawie.

Czynniki te powodują, że odnotowuje się niższy poziom obsługi klienta, najbardziej utalentowani i kreatywni pracownicy odchodzą do konkurencji, a w miejscu pracy szerzą się różne nieetyczne zachowania.

Efektywne wdrożenie programu work-life balance (WLB) może skutecznie przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu pracowników i frustracji oraz spadkowi motywacji. Osiągnięcie równowagi pomiędzy pracą a życiem wpływa na podniesienie poziomu zaangażowania pracownika w pracę zawodową, zwiększa efektywność i poziom satysfakcji z pracy, co wspomaga rozwój kariery zawodowej oraz wzmacnia pozycję pracownika na rynku.

Elastyczne formy zatrudnienia jako narzędzie do osiągnięcia równowagi

Elastyczne formy zatrudnienia mogą być kluczowym narzędziem dla prawników w dążeniu do osiągnięcia równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Wprowadzenie takich rozwiązań jak ruchomy czy indywidualny czas pracy oraz elastyczne godziny pozwala na lepsze dostosowanie obowiązków zawodowych do potrzeb życia prywatnego, co z kolei może przyczynić się do zmniejszenia stresu i poprawy jakości życia.

Zarządzanie stresem i zdrowie psychiczne w kontekście pracy prawnika

Zarządzanie stresem oraz dbałość o zdrowie psychiczne są niezwykle istotne dla prawników, którzy często muszą radzić sobie z dużymi obciążeniami. Właściwe zarządzanie stresem oraz dbanie o zdrowie psychiczne mogą przyczynić się do poprawy jakości życia zawodowego i prywatnego, a także zwiększyć efektywność pracy.

Ważne jest, aby osoby pracujące w branży prawniczej stosowały różnorodne techniki zarządzania stresem, które pozwolą skutecznie redukować napięcie i obciążenie psychiczne po pracy. Oto kilka przykładów:

• Regularne przerwy w ciągu dnia - pozwalają na regenerację sił i odstresowanie się. Zaleca się również systematyczne korzystanie z urlopów.
• Aktywność fizyczna - regularne ćwiczenia fizyczne pomagają w redukcji stresu i poprawie samopoczucia.
• Techniki relaksacyjne - medytacja, joga czy głębokie oddychanie mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem.
• Planowanie i organizacja pracy - ustalanie priorytetów i wyznaczanie granic, tworzenie list zadań oraz zarządzanie czasem pomagają w unikaniu przeciążenia.
• Wsparcie społeczne - rozmowy z rodziną, przyjaciółmi czy współpracownikami mogą pomóc w radzeniu sobie z trudnościami zawodowymi.
• Szkolenia zawodowe i rozwój osobisty - inwestowanie w rozwój osobisty i zawodowy poprzez szkolenia może pomóc prawnikom w lepszym zarządzaniu stresem i obowiązkami.
• Monitorowanie poziomu stresu - regularne sprawdzanie swojego samopoczucia oraz poziomu stresu pozwala na wczesne wykrycie problemów i podjęcie odpowiednich działań.
• Poszukiwanie specjalistycznego wsparcia - w przypadku trudności z radzeniem sobie ze stresem warto skorzystać z pomocy specjalistów, takich jak psychologowie czy terapeuci.

Sztywne terminy spraw sądowych, wymagający klienci oraz liczne obowiązki zarządcze i biznesowe sprawiają, że praca po godzinach w branży prawnej to bardzo często spotykana sytuacja. Stałe obciążenie prowadzi jednak do zmęczenia, wypalenia i zaburzenia równowagi między życiem prywatnym a zawodowym jednostki. Sukces zawodowy nie musi jednak oznaczać rezygnacji z życia osobistego, a wręcz przeciwnie: harmonia między obiema sferami życia przyczynia się do ogólnego dobrostanu. Osiągnięcie równowagi przynosi korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom: zwiększa produktywność, poprawia samopoczucie i stan zdrowia, a także podnosi satysfakcję z wykonywanej pracy. Dlatego tak ważne jest, aby prawnicy znajdowali elastyczne sposoby na godzenie obowiązków zawodowych z życiem prywatnym, dostosowane do specyfiki ich pracy. Opłaci się to obu stronom - zarówno zatrudniającym, jak i zatrudnianym - dodaje dr Magdalena Rycak.

Zalety dbałości work-life balance

Dbałość o równowagę między życiem prywatnym a zawodowym może przynieść szereg korzyści, m.in.:

• zmniejszenie stresu - prawnicy, którzy mają możliwość skorzystania z elastycznych form pracy oraz wsparcia w utrzymaniu równowagi, mogą lepiej radzić sobie ze stresem i obciążeniem psychicznym.
• poprawę jakości życia - prawnicy, którzy mają czas na życie prywatne, mogą lepiej radzić sobie z trudnościami zawodowymi.
• zwiększenie efektywności pracy - prawnicy, którzy mają możliwość skorzystania z różnych środków wspierających równowagę, mogą być bardziej produktywni i efektywni w pracy.
• poprawę relacji z klientami - prawnicy, którzy są zadowoleni z równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, mogą lepiej nawiązywać i utrzymywać relacje z klientami.

Podsumowanie

Prawnicy mogą skutecznie dbać o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym stosując kilka kluczowych strategii. Częściowo zadbają o work-life balance samodzielnie, m.in. odpowiednio zarządzając swoim czasem, wyznaczając granice, dbając o odpoczynek i kontakty społeczne, jak również pomogą im w tym wprowadzone niedawno unijne przepisy, takie jak dyrektywa work-life balance, dzięki którym otrzymają więcej dni urlopowych, aby się regenerować.

Dbanie o równowagę w życiu opłaca się wszystkim: zarówno pracodawcom, jak i pracownikom. Pozwala uniknąć wypalenia zawodowego czy licznych wyzwań w pracy, powodowanych przez zbyt duże obciążenie.

Niezależnie od tego czy kierujemy się ideą work-life harmony (lub integration) czy work-life balance, wprowadzenie kilku zmian z pewnością pozwoli prawnikom na osiągnięcie lepszego ogólnego dobrostanu oraz zwiększenie wydajności aktywności zawodowych.