Luka płacowa w 2023 roku

Przeczytaj także: Do równości płci na rynku pracy jeszcze daleko. Zarobki wyrównają się za blisko 100 lat?

Istniejące różnice zarobków między płciami są szczególnie zauważalne na stanowiskach kierowniczych, a problem luki płacowej dotyka większość krajów. W odpowiedzi na to wyzwanie, wiele państw oraz przedsiębiorstw wprowadza różne środki mające na celu eliminację dyskryminacji płacowej.

Czym jest luka płacowa?

Luka płacowa (ang. gender pay gap) to miara zróżnicowania wynagrodzeń kobiet i mężczyzn, przy uwzględnieniu tej samej pracy lub pracy o równoważnej wartości.

Wyróżniamy dwa rodzaje luki płacowej: skorygowaną i nieskorygowaną.

Nieskorygowana luka płacowa odnosi się do sytuacji, w której różnice w wynagrodzeniach wynikają jedynie z płci pracownika. Przy obliczaniu tego rodzaju luki płacowej uwzględnia się całą populację.

Skorygowana luka płacowa bierze pod uwagę różne cechy pracownika, takie jak wykształcenie czy doświadczenie. Przy obliczaniu tego typu luki płacowej porównuje się pracowników posiadających wspólne cechy, takie jak stanowisko, staż pracy i wykształcenie. Dodatkowo skorygowana luka płacowa może uwzględniać czynniki takie jak branża czy region.

Sposoby obliczania luki placowej

Luka płacowa obliczana jest jako iloraz różnicy między wynagrodzeniem brutto mężczyzn i kobiet przez wynagrodzenie brutto mężczyzn. Podstawą do obliczenia luki płacowej może być przeciętne miesięczne wynagrodzenie, mediana wynagrodzeń lub przeciętna stawka godzinowa.

x= (m-k)/m×100%

gdzie:
x – wartość luki płacowej
m – stawka wynagrodzenia brutto mężczyzn
k – stawka wynagrodzenia brutto kobiet

Luka płacowa nieskorygowana w OBW

W 2023 roku w OBW wzięło udział 39 390 kobiet oraz 40 890 mężczyzn. Mediana wynagrodzeń całkowitych kobiet wyniosła 6 615 PLN, natomiast mężczyzn 7 864 PLN. Podstawiając te dane do powyższego wzoru można obliczyć, że luka płacowa dla całej populacji wynosi 15,9%. Oznacza to, że ogółem kobiety zarabiają o 15,9% mniej od mężczyzn.

x= (7864-6615)/7864×100%=15,9%

Przyczyny luki płacowej

Luka płacowa między kobietami a mężczyznami ma wiele przyczyn. Niektóre z głównych czynników obejmują:

• cechy indywidualne (wiek, poziom wykształcenia, doświadczenie zawodowe),
• rodzaj zatrudnienia (stanowisko, rodzaj umowy, warunki zatrudnienia),
• cechy organizacji (sektor działalności, wielkość firmy),
• nieobecności (np. macierzyństwo),
• mniejsza skłonność kobiet do ryzyka,
• negocjacje płacowe są rzadziej inicjowane przez kobiety,
  Poniżej zaprezentowano poziom luki płacowej w wybranych kryteriach.

Luka płacowa ze względu na wiek

Luka płacowa ze względu na wiek odnosi się do nierówności w wynagrodzeniach między pracownikami różnych grup wiekowych. Jest to zjawisko, które uwzględnia różnice w zarobkach na podstawie wieku pracownika, niezależnie od wykonywanej pracy czy kwalifikacji zawodowych.

W tabeli 1 przedstawiono mediany wynagrodzeń całkowitych kobiet i mężczyzn w różnych grupach wiekowych oraz obliczono lukę płacową dla każdej z nich. Jak wynika z tabeli najmniejsze różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są wśród osób młodych w przedziale wiekowym 18 – 25 lat. Z kolei największa luka płacowa występuje wśród osób w wieku 41 – 50 oraz 36 – 40 lat (odpowiednio 23,3% i 21,1%).

Luka płacowa ze względu na poziom wykształcenia

Luka płacowa ze względu na poziom wykształcenia odnosi się do nierówności w wynagrodzeniach między pracownikami posiadającymi różne poziomy edukacji. To zjawisko uwzględnia różnice w zarobkach w zależności od stopnia wykształcenia pracownika, niezależnie od rodzaju pracy czy doświadczenia zawodowego.

W tabeli 2 przedstawiono mediany wynagrodzeń całkowitych kobiet i mężczyzn z różnym wykształceniem oraz obliczono lukę płacową w każdym z nich. Jak wynika z tabeli najmniejsze różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są wśród osób posiadających wynagrodzenie gimnazjalne. Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia zwiększa się również luka płacowa. Największe nierówności płacowe widać wśród osób posiadających wykształcenie wyższe inżynierskie, gdzie luka płacowa wynosi aż 28%.

Luka płacowa ze względu na szczebel zatrudnienia

Luka płacowa ze względu na szczebel zatrudnienia to zjawisko nierówności w wynagrodzeniach między pracownikami zajmującymi różne poziomy stanowisk w hierarchii zawodowej lub organizacyjnej. Odnosi się to do różnic w zarobkach między pracownikami na różnych szczeblach hierarchii zatrudnienia, niezależnie od innych czynników, wiek czy poziom wykształcenia.

W tabeli 3 przedstawiono mediany wynagrodzeń całkowitych kobiet i mężczyzn na różnych szczeblach zatrudnienia oraz obliczono lukę płacową w każdym z nich. Jak wynika z tabeli najmniejsze różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są wśród młodszych specjalistów (10,3%). Natomiast najwyższą lukę płacową zidentyfikowano wśród osób zajmujących stanowiska dyrektorskie, gdzie wartość wyniosła 27,5%.

Luka płacowa w różnych branżach

Luka płacowa w branżach odnosi się do różnic w wynagrodzeniach między pracownikami zajmującymi stanowiska w różnych sektorach gospodarki. Branża może mieć istotny wpływ na poziom luki płacowej poprzez różnice w strukturze zatrudnienia oraz specyfice pracy. W branżach o wyraźnej segregacji zawodowej, gdzie mężczyźni częściej zajmują lepiej płatne stanowiska, obserwuje się większe luki płacowe.

W tabeli 4 przedstawiono mediany wynagrodzeń całkowitych kobiet i mężczyzn w różnych branżach oraz obliczono lukę płacową w każdym z nich. Najciekawsze wyniki widać w branży kultura i sztuka, gdzie luka płacowa nie występuje. W tej branży kobiety zarabiają o 2,7% więcej niż mężczyźni. Z kolei najwyższy poziom luki płacowej (25%) odnotowano w bankowości.

Informacje o badaniu: W 2023 roku w badaniu uczestniczyło 80 290 osób, 57% z nich ma nie więcej niż 35 lat, 75% mieszka w miastach powyżej 100 000 mieszkańców, 74% ma wykształcenie wyższe, 49% pracuje w dużych i wielkich przedsiębiorstwach, a 84% jest zatrudnionych w firmach prywatnych.

Weronika Wróbel
Sedlak & Sedlak