Wszystko co musisz wiedzieć o płacy minimalnej

Przeczytaj także: W 2016 r. wynagrodzenie minimalne rośnie do poziomu 1 850 zł

Płaca minimalna została zagwarantowana w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. 2002 nr 200 poz. 1679). Zgodnie z art. 6 powyższej ustawy wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w danym roku. Wstępna propozycja wysokości płacy minimalnej ustalana jest w oparciu prognozowany poziom inflacji oraz realny wzrost gospodarczy.

Jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 3, wynosi:

• co najmniej 105% – ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od dnia 1 stycznia
  i od dnia 1 lipca;
• mniej niż 105% – ustala się jeden termin zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od dnia 1 stycznia.

Z czego składa się płaca minimalna?

Płaca minimalna to nie tylko płaca zasadnicza. Jest to ogólna kwota wchodząca w skład całkowitego miesięcznego wynagrodzenia. W związku z tym do minimalnego wynagrodzenia wliczane są dodatkowe świadczenia wynikające z umowy o pracę. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych.

Do wynagrodzeń osobowych GUS zalicza w szczególności:

• wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej,
• dodatki za staż pracy oraz inne dodatki za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy,
• premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe,
• dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dopłaty (dodatki) wyrównawcze (np. wyrównanie do wysokości kwoty najniższego wynagrodzenia),
• świadczenia o charakterze deputatowym lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych

Do płacy minimalnej nie wlicza się: kwot wynikających z umów cywilnoprawnych zawartych oprócz umowy o pracę, zasiłków chorobowych, świadczeń finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Społecznych, ekwiwalentu za pranie odzieży, wypłaty należności z tytułu podróży służbowych, wynagrodzeń z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi, tj. honorariów.

Polska na tle Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej, wysokość wynagrodzenia minimalnego jest regulowana przez prawo w 22 krajach członkowskich. Poziom wynagrodzenia minimalnego jest ustalany przez współpracę między partnerami społecznymi lub przez decyzje rządu.

Na wykresie 1 przedstawiono wysokość płacy minimalnej w krajach Unii Europejskiej w 2023 roku. Dane są aktualne na 2 połowę tego roku. Na wykresie nie wyszczególniono Austrii, Włoch i krajów skandynawskich (Szwecja, Finlandia, Dania) ze względu na to, że nie ma w nich ustalonego ustawowo minimalnego poziomu miesięcznych wynagrodzeń. Jak wynika z wykresu, średnie minimalne miesięczne wynagrodzenie brutto w Unii Europejskiej przekracza 1 100 EUR. Według danych Eurostatu najwyższa płaca minimalna w 2023 roku obowiązuje w Luksemburgu i wynosi aż 2 508 EUR. Bardzo wysokie minimalne wynagrodzenie oferują również Niemcy – 1 997 EUR, Holandia – 1 995 EUR oraz Belgia – 1 955 EUR.

W związku z tym, porównaniu z bogatymi krajami Europy Zachodniej w Polsce płaca minimalna, pomimo tak dużych podwyżek, nadal jest niska. Jednak, w porównaniu do Czech czy Estonii, Polska gwarantuje większe bezpieczeństwo najsłabiej zarabiającym.

Płaca minimalna w Unii Europejskiej jest najniższa w Bułgarii – 399 EUR. Niewiele lepiej jest na Węgrzech – 624 EUR, Łotwie – 620 EUR i Rumunii – 604 EUR.

Płaca minimalna a inflacja

Na wykresie 2 przedstawiono, jak zmieniał się poziom inflacji w latach 2010-2023, a także dołączono planowaną zmianę wynagrodzeń w 2024 roku. W 2022 roku inflacja w Polsce osiągnęła rekordowy wynik 14,4%. W konsekwencji w 2023 roku mieliśmy do czynienia z dwukrotną podwyżką płacy minimalnej. W styczniu 2023 roku. płaca minimalna wzrosła o 16% względem roku poprzedniego, w lipcu 2023 roku o 20% względem roku poprzedniego.

Jak wynika z wykresu, w dalszym ciągu mamy do czynienia z dużym wzrostem płacy minimalnej mimo spadku inflacji. W styczniu 2024 roku płaca minimalna wzrośnie o 18% względem analogicznego okresu w roku poprzednim, w lipcu 2024 roku o 19% względem lipca 2023 roku.

Odnosząc dane z 2024 roku do wysokości płacy minimalnej w 2022 roku dynamika wynagrodzeń minimalnych wyniesie w styczniu i lipcu odpowiednio 41% i 43%.

Na wykresie 3 przedstawiono wysokość minimalnego miesięcznego wynagrodzenia oraz przeciętnego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw. Jak pokazują dane rośnie nie tylko płaca minimalna, ale także przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw.

Porównując ze sobą te wartości w 2010 i 2011 roku minimalne wynagrodzenie nie stanowiło nawet 40% przeciętnego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw (odpowiednio 38,4% i 38,5%). W latach 2012-2019 udział ten nie przekraczał 43,5%. W 2020 roku wysokość płacy minimalnej wzrosła o 4,5 p.p., a stosunek płaca minimalna/przeciętne wynagrodzenie wyniósł 48%.

Wysokość płacy minimalnej w styczniu i lipcu 2023 roku stanowiła niemal połowę przeciętnego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw (odpowiednio 47,6% i 48,9%).

Konsekwencje podwyżki płacy minimalnej

Płaca minimalna ma wpływ na różne aspekty związane z wynagradzaniem pracowników. Każdy pracownik pracujący w porze nocnej otrzymuje dodatek, który wynosi 20% stawki godzinowej określonej przez płacę minimalną. Ponadto, wynagrodzenie za czas przestoju w firmie nie może być niższe od płacy minimalnej.

Płaca minimalna ma również związek z odprawami przy zwolnieniach grupowych. Maksymalna kwota odprawy nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia.

Wartość płacy minimalnej ma również wpływ na składki na ubezpieczenia społeczne, które są odprowadzane przez nowych przedsiębiorców w początkowym okresie działalności. W ciągu pierwszych dwóch lat działalności, stawki preferencyjne są obliczane na podstawie kwoty równoważnej 30% minimalnego wynagrodzenia.

(wysokość wynagrodzenia netto i koszty pracodawcy możesz obliczyć wykorzystując nasz bezpłatny kalkulator wynagrodzeń - kalkulator płacowy).

Podwyższenie płacy minimalnej ma bezpośredni wpływ na wszystkich pracowników, bez względu na to, czy obowiązuje ich wynagrodzenie miesięczne, czy są rozliczani godzinowo, z zastosowaniem minimalnej stawki za godzinę. Pracodawcy muszą zwiększyć wynagrodzenie swoim pracownikom, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Dodatkowo, wzrost płacy minimalnej powoduje również wzrost podatku i składek ZUS opłacanych za każdego zatrudnianego.

Weronika Wróbel
Sedlak & Sedlak

Bibliografia:

• Dz. U. 2002 Nr 200 poz. 1679 USTAWA z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
• ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej
  w 2023 r.
• https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/608,pojecie.html
• https://www.gov.pl/web/rodzina/placa-minimalna-krok-po-kroku
• https://www.prawo.pl/kadry/jak-podwyzka-placy-minimalnej-w-2024-r-wplynie-na-rynek-pracy,523097.html
• https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-minimalne-wynagrodzenie-od-czego-zalezy-jego-podstawa
• https://www.money.pl/gospodarka/podwyzka-placy-minimalnej-dostanie-ja-3-6-mln-polakow-6931874963639200a.html
• https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/8730337,placa-minimalna-2023-podwyzki-unia-europejska-gdzie-najwiecej-luksemburg-niemcy.html