Płaca minimalna vs ceny żywności: jak wypadamy na tle innych?

Przeczytaj także: Płaca minimalna vs ceny żywności. Czy inflacja daje przeżyć?

Rekordowy wzrost płac

Badanie objęło kraje, w których istnieje ustalana przez rządy płaca minimalna – łącznie 64 kraje Europy, obu Ameryk, Afryki, Azji i Australia. Kraje te różnią się stopniem obciążenia podatkowego: w szeregu państw zarabiający najniższą krajową są zwolnieni z podatku dochodowego i składek (Hongkong, Filipiny, Nigeria), z kolei w innych krajach różnica pomiędzy brutto a netto może wynosić do kilkudziesięciu procent (w Polsce – 21,5%). Z tego powodu w zestawieniu znalazły się tylko kwoty netto, czyli pieniądze, które pracownik realnie otrzymuje do ręki lub na swoje konto bankowe.

Spośród 64 uwzględnionych państw, w 10 krajach stawki wynagrodzenia minimalnego nie uległy zmianie w porównaniu ze stanem sprzed roku. Są to m.in. Izrael, Filipiny, Tajlandia, Wietnam i Peru, a w Słowenii na moment powstania raportu kwota nie została ostatecznie przyjęta.

Największym wzrostem płacy minimalnej może pochwalić się Czarnogóra. Wskutek m.in. korzystnych zmian podatkowych płaca minimalna w tym kraju byłej Jugosławii zwiększyło się z 222 € do 450 € na rękę (wzrost o 103%). Duże wzrosty płac odnotowaliśmy także w Argentynie (o 55%), Turcji (o 50%) i Kazachstanie (o 41%).

Polska w tym rankingu zajęła 11. miejsce: od 1 stycznia 2022 roku wynagrodzenie minimalne w naszym kraju wzrosło o 14,6% (z 2 062 zł do 2 364 zł na rękę). W Czechach pensja minimalna wzrosła o 6,6% rok do roku (29. miejsce), w Wielkiej Brytanii o 5,9% (33. miejsce), a w Niemczech o 3,1% (41. miejsce).

Koszyk przetrwania

Na potrzebę tego badania utworzyliśmy umowny koszyk żywnościowy i skonfrontowaliśmy ceny tych produktów z minimalnym wynagrodzeniem. Koszyk składa się z 8 grup produktów: chleb, mleko, jajka, ryż, ser, mięso, owoce oraz warzywa. Lista ta jest bardzo uboga, ale produkty te w podanych ilościach są w stanie zaspokoić minimalne zapotrzebowanie przeciętnej dorosłej osoby w składniki odżywcze.

• Mleko (10 litrów) – 27,70 zł
• Chleb (10 bochenków po 500 g) – 36 zł
• Ryż (1,5 kg) – 6,47 zł
• Jajka (20 szt.) – 14,48 zł
• Ser (1 kg) – 27,07 zł
• Drób i wołowina (6 kg) – 169,41 zł
• Owoce (6 kg) – 29,78 zł
• Warzywa (8 kg) – 32,99 zł

Wartość koszyka podstawowych produktów żywnościowych na początku 2022 roku wynosi 343 zł 90 gr. W porównaniu z początkiem 2021 roku koszyk produktów podrożał o 11,7%.

Podstawowa żywność zapewniająca jedynie przetrwanie stanowi równowartość 14,6% wynagrodzenia minimalnego. Analogiczny koszyk produktów rok temu stanowił 14,9% ówczesnej pensji minimalnej. Oznacza to, że wzrost najniższej krajowej minimalnie wyprzedził wzrost cen.

Gdzie da się żyć, zarabiając pensję minimalną

Choć preferencje żywieniowe i postrzeganie komfortowego życia różnią się w zależności od regionu, a nawet od osoby, postanowiliśmy zestawić ceny podstawowych produktów żywnościowych z minimalnym wynagrodzeniem i sprawdzić, jak duży procent dochodu zarabiający minimalne wynagrodzenie musieliby przeznaczać na produkty, zapewniające jedynie przetrwanie.

Najlepsze kraje w tym rankingu to Wielka Brytania, Irlandia i Australia: relacja koszyka podstawowych produktów do lokalnej płacy minimalnej waha się tam od 6,6% do 7,3%.

Polska w tym zestawieniu uplasowała się na 17. pozycji spośród 64 krajów z wynikiem 14,6%, wyprzedzając takie kraje jak Czechy (16,2% i 22. miejsce), Słowacja (16,7% i 23. miejsce) i Węgry (20,2% i 28. miejsce).

Niełatwa jest sytuacja zarabiających pensję minimalną w Rosji, Kazachstanie czy Indiach: w tych krajach minimalny koszyk żywnościowy pochłania około połowy wynagrodzenia. Z kolei w Nigerii pensji minimalnej nie starcza nawet na skromny koszyk produktów.

Metodologia i źródła danych
W niniejszym badaniu porównaliśmy stawki miesięcznego wynagrodzenia minimalnego za pracę na pełnym etacie, które obowiązują w styczniu 2022 roku ze stawkami, które obowiązywały w styczniu 2021 roku. Kwoty pochodzą z oficjalnych stron rządów, odpowiednich ministerstw lub komitetów. Pominęliśmy kraje, w których płacę minimalną negocjują poszczególne związki zawodowe oraz w których nie istnieje ustawowe wynagrodzenie minimalne (jak np. Szwajcaria, Włochy, Singapur i kraje północnej Europy). Dla państw, w których płaca minimalna różni się w zależności od regionu (USA, Filipiny, Tajlandia, Wietnam), obliczyliśmy i użyliśmy w raporcie średnią arytmetyczną ze wszystkich regionów. Kwoty netto uzyskaliśmy za pomocą lokalnych kalkulatorów wynagrodzeń.

Wykorzystany w badaniu zestaw produktów stanowi umowny koszyk żywieniowy, stworzony jedynie w celach statystycznych. Podane ilości obliczono na podstawie rekomendacji niektórych ministerstw zdrowia w sprawie minimalnych norm spożycia żywności. Ceny produktów umownego koszyka pochodzą z portalu numbeo.com, na którym konsumenci z całego świata monitorują ceny żywności i innych produktów i usług.

Lokalne waluty przeliczyliśmy po średnim kursie Google Finance za IV kwartał 2021 r.