Czy pracownicy z Ukrainy mają prawo do emerytury z ZUS?

Przeczytaj także: Poniedziałek, czyli czas na wniosek o emeryturę

Skala, na jaką zatrudniani są w naszym kraju cudzoziemcy, jest już całkiem pokaźna i stale rośnie. Statystyki dowodzą, że w minionym roku, wyłącznie na terenie Dolnego Śląska pracowało 48 006 obcokrajowców, obecnie jest ich już 64 957 (wzrost o ponad 35 proc.). Najliczniejszą grupą są właśnie pracownicy z Ukrainy, którzy w dolnośląskim stanowią już ponad 82 proc. wszystkich płacących składki na ubezpieczenie społeczne cudzoziemców. Szacuje się, że jest to już 53 350 osób.

Obowiązująca od stycznia 2014 roku dwustronna umowa o zabezpieczeniu społecznym wskazuje, że osoba, która pracowała i objęta była ubezpieczeniem społecznym na terenie zarówno Polski, jak i Ukrainy, może otrzymać świadczenie emerytalne z obu państw. Zasadniczą sprawą jest tu oczywiście spełnienie warunków niezbędnych do uzyskania emerytury.

Jeżeli warunkiem nabycia uprawnień do emerytury lub renty jest posiadanie udokumentowanych i odpowiednio długich okresów ubezpieczenia, to wówczas organ ustalający prawa do tych świadczeń w danym kraju bierze pod uwagę również okresy ubezpieczenia w drugim, będącym stroną umowy, państwie. Tu warto jednak podkreślić, że okresy te nie mogą się pokrywać.

Kłam należy zadać więc stwierdzeniu, że polski ZUS będzie finansował emerytury i renty obywateli Ukrainy za okresy pracy na terenie ich macierzystego kraju. Polsko-ukraińska umowa o zabezpieczeniu społecznym została zawarta na analogicznych zasadach jak inne tego typu dwustronne umowy zawarte przez stronę polską. Zapisy umowy ułatwiają otrzymanie emerytury lub renty osobom, które pracowały legalnie w obydwu krajach, zarówno Polakom jak i Ukraińcom.

Która instytucja przyzna emeryturę lub rentę, jeśli ktoś pracował zarówno w Polsce jak i na Ukrainie?

- W takiej sytuacji można otrzymywać dwie emerytury lub renty – od nas oraz z ukraińskiej instytucji ubezpieczeniowej. Muszą być jednak spełnione warunki do przyznania tych świadczeń, które są określone w przepisach obowiązujących w Polsce oraz na Ukrainie – mówi Iwona Kowalska-Matis Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS na Dolnym Śląsku. - My wypłacimy emeryturę lub rentę za okresy ubezpieczenia w Polsce, natomiast ukraińska instytucja wypłaci świadczenie za okresy pracy na Ukrainie – wyjaśnia Kowalska-Matis.

Podobne uprawnienie przysługuje Polakom mieszkającym na Ukrainie i w innych krajach, z którymi Polska zawarła umowy oraz na obszarze Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pamiętać należy, że zasada równego traktowania stron, na której oparta jest umowa, zobowiązuje Polskę do uwzględnienia uprawnień obywateli państwa trzeciego w takim samym zakresie jak robi to państwo będące stroną umowy. Inną zasadą, na której oparto tę i inne tego typu umowy dwustronne, jest zasada sumowania okresów emerytalnych. Pozwala ona na uwzględnienie okresów zatrudniania przy nadaniu uprawnień np. do minimalnej emerytury. W takim przypadku zsumowane zostaną polskie i ukraińskie okresy pracy, ale - co bardzo istotne – wyrównanie świadczenia do kwoty minimalnej emerytury nastąpi od kwoty zsumowanych świadczeń wypracowanych w Polsce i na Ukrainie.

Rzeczniczka dodaje, że dzięki postanowieniom umowy możliwe jest transferowanie świadczeń dla osób pobierających ukraińską emeryturę czy rentę a obecnie mieszkających w Polsce, na ich rachunki bankowe w Polsce lub analogicznie świadczenie z Polski na rachunek bankowy na Ukrainie.

I tak np., jeżeli obywatel Ukrainy przepracuje 15 lat w ojczyźnie i 10 lat w Polsce, osiągnie okres uprawniający do minimalnej emerytury (od 1 października w Polsce wynoszący 25 lat dla mężczyzn). Następnie zsumowane zostanie świadczenie wypracowane na Ukrainie. Pracownicy z Ukrainy na minimalną emeryturę z ZUS mogą liczyć pod warunkiem, że ich stałym miejscem zamieszkania jest terytorium Polski.

Warto zaznaczyć, że koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w UE na podobnych zasadach pozwala Polakom na korzystanie z sumowania okresów przepracowanych w Polsce i w Unii Europejskiej. Mimo dużych różnić w poziomie wynagrodzeń i świadczeń między poszczególnymi krajami nie zaobserwowano masowego wykorzystywania tego mechanizmu do korzystania z wyższych świadczeń poza granicami kraju.