Gdzie w Europie luka płacowa jest największa?

Przeczytaj także: Wynagrodzenia Polek, czyli luka płacowa ma się dobrze

Według danych OECD, wysokość luki płacowej wykazuje z roku na rok tendencję spadkową we wszystkich krajach. Obecnie w żadnym z państw badanych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju wartość wskaźnika zróżnicowania wynagrodzenia kobiet i mężczyzn nie przekracza 40%, tak jak miało to miejsce przed 2000 rokiem.

Zmniejszenie różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn to jeden z głównych celów Unii Europejskiej. Pierwsze regulacje na temat równości wynagradzania obu płci pojawiły się w latach 50. XX wieku i są rozbudowywane kolejnymi zmianami. Zgodnie z art. 8 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) we wszystkich swoich działaniach Unia zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet. Artykuł 157 TFUE stanowi, że państwa członkowskie powinny zapewniać stosowanie zasady równości wynagrodzeń za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości.

Luka płacowa w Europie

Eurostat zbadał jak zjawisko zróżnicowania wynagrodzenia kobiet i mężczyzn kształtowało się na świecie w 2016 roku. Europejski Urząd Statystyczny do obliczania wskaźnika zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć (gender pay gap) pod uwagę wziął przeciętne stawki godzinowe brutto kobiet i mężczyzn w przedsiębiorstwach, w których jest zatrudnionych więcej niż 9 osób. Dodatkowo, z badania zostali wykluczeni pracownicy zatrudnieni w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie, rybactwie oraz w administracji publicznej i obronie narodowej. Wskaźnik zróżnicowania wynagrodzenia według płci, którym posługuje się Eurostat, to iloraz różnicy między przeciętną godzinową stawką wynagrodzenia brutto mężczyzn i kobiet przez przeciętną godzinową stawkę wynagrodzenia brutto mężczyzn.

We wszystkich krajach badanych przez Eurostat kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni oraz istnieją znaczne dysproporcje w wielkości tej różnicy między krajami. Największa różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn występuje w Estonii – wskaźnik gender pay gap w tym kraju wynosi 25,3%. Wysokie wartości indeks ten przyjmuje także w Czechach (21,8%) i Niemczech (21,5%). Polska należy do 5 krajów z najniższymi wartościami wskaźnika gender pay gap wśród wszystkich uwzględnianych przez Eurostat. Luka płacowa w naszym kraju w 2016 roku według Eurostatu wynosiła 7,2%. Niższa była tylko w Rumunii, Włoszech, Luksemburgu oraz Belgii.

Z danych opublikowanych przez Eurostat wynika, że wysokość luki płacowej różni się nie tylko ze względu na kraj, w którym to zjawisko ma miejsce, ale także przyjmuje różne wartości dla osób w różnym wieku. Po ich uwzględnieniu nie we wszystkich przypadkach kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni. W Belgii i Francji wskaźnik gender pay gap przyjmuje ujemne wartości dla osób poniżej 25 roku życia i wynosi odpowiednio: -2,7 i -3,8%. Oznacza to, że kobiety w tym przedziale wiekowym w tych krajach zarabiają więcej niż mężczyźni. Warto zwrócić także uwagę na Wielką Brytanię, gdzie wysokość luki płacowej wykazuje tendencję rosnącą. Różnica w wynagrodzeniach kobiet poniżej 25 roku życia jest ponad 5 razy mniejsza niż dla tej samej płci, ale w przedziale wiekowym 55-64 lata. W naszym kraju wskaźnik gender pay gap najwyższą wartość przyjmuje dla osób od 25 do 44 roku życia, natomiast najniższą dla osób w wieku 55-64.

Luka płacowa w Polsce

Główny Urząd Statystyczny opublikował dane na temat wysokości wskaźnika zróżnicowania wynagrodzeń kobiet i mężczyzn w Polsce w 2016 roku według rodzajów działalności społeczno-gospodarczej. Według danych opublikowanych przez GUS, nie we wszystkich rodzajach działalności kobiety zarabiały mniej niż mężczyźni. Przykładowo, w budownictwie wskaźnik gender pay gap (GPG) w 2016 roku wynosił -14,8%. Natomiast działalność, w której różnica w wynagrodzeniach według płci była w tym okresie szczególnie widoczna to działalność finansowa i ubezpieczeniowa. GPG w tej branży wynosiło 32%.

Dane zawarte w tabeli 3. pokazują przeciętne wynagrodzenie całkowite kobiet i mężczyzn w Polsce w 2016 roku według „wielkich” grup zawodów oraz wysokość luki płacowej. Wielkie grupy zawodowe są wynikiem grupowania zawodów na podstawie podobieństwa kompetencji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu. GUS posłużył się tym kryterium w celu połączenia poszczególnych zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej złożone grypy średnie, duże i wielkie. Grupy duże, średnie i elementarne to kolejno coraz bardziej szczegółowo zdefiniowane obszary zawodowe. Według danych GUS z 2016 roku najwyższe wynagrodzenia otrzymują przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Luka płacowa w tej wielkiej grupie zawodowej wynosi 26,4%. Kolejną wyróżnioną wielką grupą zawodową są specjaliści. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie całkowite kobiet w tej grupie w 2016 roku według GUS wynosiło 4 793 PLN brutto, natomiast mężczyzn 6 343 PLN brutto. Najmniejsza wartość luki płacowej występuje wśród pracowników biurowych. Różnica w przeciętnym wynagrodzeniu całkowitym kobiet wynosi 111 PLN brutto.

Inicjatywy społeczne
Szwajcaria

W Szwajcarii w sierpniu bieżącego roku uruchomiono stronę internetową zeigdeinenlohn.ch, na której Szwajcarzy mogą publicznie poinformować wszystkich o swoich zarobkach. Portal od razu zyskał dużą popularność i już po kilku dniach zostało założonych 350 profili wraz z dokładnymi zarobkami i zdjęciem uczestnika. To inicjatywa, która ma zwiększyć transparentność wynagrodzeń w tym kraju, a także zmniejszyć zjawisko luki płacowej. Założyciele portalu zeigdeinenlohn.ch podkreślają, że temat wysokości wynagrodzeń w ich kraju jest nadal tematem tabu, a kobiety w Szwajcarii wciąż zarabiają prawie 20% mniej niż mężczyźni za tą samą pracę. Inicjatorami kampanii są związki zawodowe mające siedzibę w Zurychu i Schaffhausen. Projekt jest także wspierany przez wiele szwajcarskich organizacji zajmujących się równością płci. Ich zdaniem przejrzystość płac to bardzo prosty i najskuteczniejszy sposób na pozbycie się dyskryminacji płacowej. W projekcie zeigdeinenlohn.ch mogą uczestniczyć mieszkańcy Szwajcarii.

Niemcy

Innym przykładem inicjatywy podjętej w celu zmniejszenia luki płacowej jest niemiecki system Total E-Quality, prowadzony od 1996 roku. Inicjatywa ta ma na celu ustanowienie i zapewnienie równych szans dla kobiet i mężczyzn w biznesie. Głównym celem tego projektu jest rozwój kobiet na stanowiskach kierowniczych. Organizatorzy projektu Total E-Quality przyznają nagrody dla firm, instytucji i organów w Niemczech za wzorowe działania w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi.

Patrycja Małek
Sedlak & Sedlak