Ubóstwo w Polsce i na świecie. Gdzie pracują i ile zarabiają biedni?

Przeczytaj także: Co czternasty Polak żyje poniżej minimum egzystencji

W 1990 roku najwięcej osób skrajnie ubogich żyło w Azji i na wyspach Pacyfiku. Spośród wszystkich mieszkańców tego regionu prawie 59% utrzymywało się za mniej niż 1,90 USD w PPS dziennie. W wyniku podjętych działań, mających na celu walkę z ubóstwem, globalizacji i niezwykle szybkiego tempa rozwoju tego regionu w 2012 roku na omawianym obszarze skrajnie ubogich było mniej – 12,2%. Następnym regionem, gdzie skala skrajnego i umiarkowanego ubóstwa była wysoka to Afryka. Niestety na Czarnym Lądzie niewiele się zmieniło. Odsetek skrajnie biednych mieszkańców kontynentu spadł z 52,4% do 40,7%. Jak wynika z tabeli 1. najniższym poziomem ubóstwa charakteryzuje się Europa i Azja Środkowa (z wykluczeniem krajów rozwiniętych). Niestety w regionie tym odsetek ubogich wzrasta. W 1990 roku poniżej 1,90 USD na dobę miało 2,5% osób, natomiast w 2012 roku było ich już 3,9%.

Występowanie ubóstwa, nawet w krajach wysokorozwiniętych jest faktem i nie zostanie szybko wyeliminowane. Co ciekawe, nie tylko bezrobotni są biedni. Bieda dotyka również pracujących.

Kim są biedni i gdzie pracują?

W krajach wschodzących i rozwijających się, w 2012 roku,na 100% skrajnie ubogich ponad 30% to dzieci w wieku 0-14 lat (ILO, 2016). W tej samej grupie dochodowej (mniej niż 1,90 USD w PPS na dzień) 4,5% stanowiły osoby starsze, w wieku powyżej 64 lata. Najliczniejszą grupę biednych reprezentowały osoby w wieku produkcyjnym (57,2%), z czego 31,3% było aktywnych zawodowo, a 25,9% nieaktywnych zawodowo. Większość ubogich pracowników było zatrudnionych w rolnictwie i na obszarach wiejskich (Lipton, Ravallion, 1993; Odhiambo, Manda, 2003). W 2012 roku aż 88% najbiedniejszych pracowało na wsiach.

Spośród 31,3% skrajnie ubogich, którzy byli aktywni zawodowo, 0,9%osób poszukiwało pracy, a 30,4% pracowało. Najliczniejszą grupę pracujących stanowiły osoby samozatrudnione, zaledwie 1/3 pracujących otrzymywało wynagrodzenie z pracy najemnej.

W państwach wschodzących i rozwijających się skrajnie ubodzy stanowili 34,9% ogółu wszystkich pracujących., Oznacza to, że 1,2 mld pracowników żyje w biedzie.

Warto również zwrócić uwagę, w których sektorach gospodarki są zatrudnieni ubodzy. W 2012 roku jedna czwarta z nich była zatrudniona w rolnictwie, 12% w przemyśle i 7% pracowało w usługach.

Biedni w krajach rozwiniętych i w Polsce

Międzynarodowa Organizacja Pracy w inny sposób definiuje ubogich w krajach rozwiniętych. Ich odsetek obliczany jest na podstawie względnego wskaźnika ubóstwa, który jest definiowany jako udział osób o dochodach poniżej 60% krajowej mediany dochodu gospodarstw domowych. W krajach rozwiniętych biedni stanowią 22% ogółu ludności. W 2012 roku wśród nieaktywnych zawodowo osób w wieku produkcyjnym 30,4% było ubogich. Natomiast spośród aktywnych zawodowo 17% zaliczanych było do biednych. Należy mieć na uwadze, że aktywni zawodowo to nie tylko pracujący, ale i również poszukujący pracy. Zatem w gronie aktywnych zawodowo i niezatrudnionych aż 42,7% osób było zaliczanych do grupy ubogich. Z kolei wśród pracujących 15% żyło poniżej 60% mediany dochodu gospodarstw domowych.

W Polsce, w raporcie GUS „Ubóstwo w Polsce w latach 2013 i 2014”, wydanym w 2016 roku, zaprezentowano granice ubóstwa. Kwoty graniczne ustalane są na podstawie liczby osób w gospodarstwie domowym. Dla gospodarstw jednoosobowych minimum egzystencji zostało ustalone na 540 PLN, granica ubóstwa relatywnego na 713 PLN, natomiast granica ustawowa wynosiła 542 PLN. W gospodarstwach czteroosobowych progiem skrajnego ubóstwa była kwota 1 458 PLN, relatywnego 1 926 PLN, a ustawowego 1 824 PLN. W Polsce poniżej minimum egzystencji, w 2014 roku znalazło się 7,4% gospodarstw domowych, poniżej granicy ubóstwa relatywnego – 16,6% (GUS, 2016).

W Polsce skrajna bieda kojarzy się z mieszkańcami biednych, afrykańskich krajów. Owszem, w głównej mierze problem ten dotyczy tego kontynentu, gdzie w 2012 roku prawie 41% mieszkańców żyła za mniej niż 1,90 USD w PPS dziennie. Niestety, problem ten dotyczy również naszych rodzimych gospodarstw domowych. Aż 7,4% z nich w 2014 roku żyło poniżej minimum egzystencji.

Ewelina Jurczak
Sedlak & Sedlak

Bibliografia

1. http://www.unic.un.org.pl/aktualnosci/miedzynarodowy-dzien-walki-z-ubostwem-17-pazdziernika/33
2. M. Lipton, M. Ravallion, Poverty and Policy, The World Bank, 1993, http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/1993/04/01/000009265_3961004152028/Rendered/PDF/multi0page.pdf [dostęp 03.06.2016],
3. Ubóstwo w Polsce w latach 2013 i 2014, GUS, Warszawa, 2016, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/ubostwo-w-polsce-w-latach-2013-i-2014,1,6.html [dostęp 03.06.2016],
4. W. Odhiambo, D.K. Manda, Urban poverty and labour force participation in Kenya, 2003, http://siteresources.worldbank.org/INTURBANDEVELOPMENT/Resources/336387-1268963780932/6881414-1268963797099/odhiambo.pdf [dostęp 03.06.2016],
5. World Employment Social Outlook 2016, Transforming jobs to end poverty, ILO, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_481534.pdf [dostęp 01.06.2016].