Coaching: czego o nim nie wiesz?

Przeczytaj także: Coaching: w poszukiwaniu swojego potencjału

Zacznijmy od wyjaśnienia, kim tak naprawdę jest coach. Dla mnie jest osobą stojącą z boku (często szef), która jako niezaangażowana bezpośrednio w działania operacyjne pracownika widzi jego sytuację w szerszym kontekście, niedostępnym najczęściej dla oczu samego podopiecznego. Ktoś taki może stawiać odpowiednie pytania i skłaniać podopiecznego do refleksji, gdy ten stanął przed ścianą i nie widzi szansy na zmianę swojej sytuacji czy dalszy rozwój. Takiemu pracownikowi potrzebny jest coach — trener, który jako niezaangażowany emocjonalnie w problem pracownika, patrząc z boku, potrafi pomóc zrozumieć problem. W procesie uczenia się i opanowywania nowych technik sprzedaży handlowcy powinni otrzymać wsparcie ze strony szefa wcielającego się w rolę coacha. Dzięki temu cały proces pozyskiwania przez sprzedawcę niezbędnej wiedzy może zostać przyspieszony, a negatywne skutki nauki metodą prób i błędów zminimalizowane. Umiejętność skutecznej sprzedaży, a potem utrzymywania wieloletniej współpracy z klientem nie jest sprawą prostą i nie opiera się na zapamiętaniu jakiejś konkretnej formułki. Jest to proces złożony. Sam coaching nie stanowi panaceum. Nie rozwiąże wszystkich problemów, które stoją przed szefem. Skutkiem niewdrożenia coachingu może być brak transferu wiedzy w zespole, a także spadek motywacji.

Historia coachingu, we współczesnym rozumieniu tego pojęcia, sięga lat 70. ubiegłego wieku. Co ciekawe, coaching ma swoje pierwotne źródło nie w świecie biznesu, a… sportu. Jako pierwsi metodę coachingu zaczęli stosować trenerzy amerykańskich tenisistów. Zauważyli oni, że gdy sportowcy nie skupiają się jedynie na treningu na korcie lub w siłowni, ale starają się również pokonać szereg wewnętrznych barier, tkwiących w ich świadomości, osiągają coraz lepsze wyniki. Pozwoliło to na bezpośrednie przełożenie skutecznych metod na inne dziedziny, w tym biznes. Pojęcie coachingu, który zaczął koncentrować się na rozwijaniu umiejętności pracowników korporacji czy mniejszych firm, w celu osiągania lepszych wyników w pracy, rozpowszechniło się na początku lat 90. ubiegłego wieku, wraz z założeniem pierwszej szkoły coachingu w Stanach Zjednoczonych.

„Ojciec” coachingu Timothy Gallwey swoje doświadczenia coachingowe opisał w 1997 r. w przełomowej książce „The Inner Game of Tennis” (w Polsce ukazała się pod tytułem „Tenis: wewnętrzna gra”). W ślad za sukcesami towarzyszącymi tej metodzie pracy zaczęły powstawać kolejne szkoły, nie tylko w USA (np. renomowana Noble Manhattan Coaching w Wielkiej Brytanii). Wiele z tych szkół reprezentuje własne podejście do tematu, w związku z odmiennymi doświadczeniami, w naturalny sposób doszło zatem do uformowania się różnych typów coachingu. W efekcie tego różnicowania odbiorcy i dostawcy takich usług mają niekiedy całkowicie odmienne wizje tego, czym jest proces coachingu. Czasem łatwiej jest określić, co znajduje się poza tym określeniem, niż jakie są ramy i zakres „prawdziwej i jedynie słusznej” definicji. Dodatkowy zamęt wywołuje fakt, że oprócz coachingu istnieje wiele pojęć odbieranych powszechnie jako pokrewne, m.in.: counselling, mentoring, doradztwo, szkolenie, trening, a nawet psychoterapia, których założenia pozostają miejscami zbliżone do założeń coachingu.

Sam counselling może zostać opisany jako indywidualna, krótkoterminowa quasi-terapia zogniskowana wokół problemów natury psychologicznej, które negatywnie wpływają na komfort życia lub wyniki pracy zawodowej danego pracownika. Myśląc o mentoringu, powszechne jest jego rozumienie jako relacji pomiędzy słabiej doświadczonym „uczniem” a bogatym w doświadczenia „nauczycielem”. W tej relacji „uczeń” podpatruje i podsłuchuje „mistrza”, analizując jego rozwiązania i na ich bazie wypracowując własne. Mentor, bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu, rozmawia także ze swoim podopiecznym, konsultując jego wątpliwości i miękko doradzając w wyborze sposobu postępowania. Natomiast psychoterapia, czyli — najogólniej mówiąc — poprawianie jakości życia podopiecznego (pacjenta) według metody opracowanej i oficjalnie przyjętej przez jedną ze szkół psychoterapeutycznych, to zdecydowanie najszersze spektrum działania, które odnosi się nie tylko do widocznych działań, ale także podświadomości, która w procesie coachingu nie jest angażowana tak intensywnie. Ważne jest, aby forma pomocy była dobrana do potrzeb klienta, ale jestem przekonany, że najważniejsze jest podjęcie działania naprawczego i tak naprawdę to jego efekt się liczy, a nie sama metoda.

Robert Zych, współwłaściciel firmy szkoleniowej Kontrakt OSH. We wrześniu 2015 roku ukazała się książka „Szef w roli coacha”, napisana wspólnie z Wojciechem Badurą.